Renoveer meer op wijkniveau: goed voor klimaat, buurt en portemonnee

De energiecrisis maakte duidelijk dat huishoudens die in een energieverslindend huis met fossiele verwarming wonen het meest kwetsbaar zijn voor hoge energieprijzen. Vaak ontbreekt het hen aan kennis en middelen om hun woning te renoveren. Een collectieve aanpak op buurtniveau zorgt ervoor dat ook deze woningen aangepakt kunnen worden. Een stad of gemeente bekleedt een unieke positie om wijkrenovaties op te starten. Ze kent haar burgers en buurten, heeft toegang tot data over woningen en is de spil in een netwerk van intercommunales, energiecoöperaties, woonmaatschappijen, studiebureaus en sociale organisaties. Bovendien maakt elke gemeente bij de start van een nieuwe beleidsperiode een meerjarenplan op met budgetten voor infrastructuurwerken. Een uitgelezen moment om wijkrenovaties in te plannen en af te stemmen met andere werken in buurten.

Scan je gemeente op interessante buurten

Scan je gemeente op buurten waar de renovatienood hoog is en het profiel van de bewoners kwetsbaar. Vertonen de woningen een gelijkaardige typologie, dan is de kans groter om renovaties collectief te organiseren. De Vlaamse digitale wijkrenovatietool voor gemeenten is hiervoor een handig instrument. Het gaat ook niet enkel om wie financieel kwetsbaar is. 65-plussers zien vaak af van een diepe renovatie omdat het tijd en moeite kost. Ook de complexiteit van nieuwe normen en nieuwe technologieën schrikt hen af. Voor die groep is de ontzorging in een collectief project een grote meerwaarde. Ook eigenaars-verhuurders zijn een moeilijke doelgroep en verdienen extra aandacht.
Maak een warmteplan

Met een warmteplan of warmtezoneringsplan breng je potentiële groene warmtebronnen (geo- en riothermie, bio-energie,…) in kaart. Dat moet mogelijk maken om een tijdspad voor buurten uit tekenen om hen van het gas af te koppelen en aan te koppelen op een warmtenet.
Breng stakeholders samen

Zet als regisseur van woon- en ruimtelijk beleid alle partijen samen. Dit kan ook gemeente overschrijdend. Laat bewoners samen met studiebureaus, middenveldorganisaties, woonmaatschappijen, burgercoöperaties en andere stakeholders wijkrenovatieplannen uittekenen. Zo blijft het niet bij vrijblijvende klimaattafels en weten bewoners met renovatieplannen tijdig dat er voor hun buurt een collectief project zit aan te komen.
Ontwikkel een aparte aanpak voor appartementsgebouwen

Een renovatie van een appartementsgebouw is ook een collectieve aanpak maar de uitdaging is complexer omwille van mede-eigenaarschap. Maak gebruik van de Vlaamse ondersteuning bij renovatiemasterplannen van VME’s.
Zoek naar synergiën met nuts-, onthardings- en vergroeningswerken

Neem dit ook mee in bestekken die je in de markt zet voor studiebureaus en aannemers. Dit betekent meer leef- en wooncomfort in de buurt en is een extra argument om bewoners te overtuigen om in een wijkrenovatie in te stappen.
Detecteer de noden bij burgers op vlak van ontzorging en financiële steun.

Maak hiervoor de vernieuwde werking van het gemeentelijk woonenergieloket beter bekend via infosessies en communicatiecampagnes zodat vragen van burgers sneller bij de gemeente terecht komen en tot een collectief antwoord kunnen leiden. Ook OCMW-klanten die premies uit stookoliefonds of gas-en elektriciteitsfonds krijgen kunnen gebaat zijn bij de instap in een collectief project en gerichte financiële ondersteuning.
Oriënteer gemeentelijke subsidies voor energierenovaties maximaal richting collectieve projecten en kwetsbare huishoudens
Ondersteun burgerenergiecoöperaties en lokale energiegemeenschappen.

Zo kunnen burgers, publieke instellingen en kmo’s gezamenlijk hernieuwbare energieprojecten met sociale insteek opstarten in hun omgeving. Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen op een bedrijventerrein of publiek gebouw waar de groene stroom ook gebruikt wordt voor laadpalen die ter beschikking staan van de buurt. Of een coöperatieve windmolen waar een lokaal bestuur een aandeel voor mensen met een beperkt inkomen voorfinanciert zodat ook zij genieten van groene burgerstroom. Maar ook energieopslag in een wijkbatterij kan binnen een lokale energiegemeenschap gerealiseerd worden.