Maak werk van een lokale tax shift

Gemeenten hebben inkomsten nodig om beleid te voeren voor hun burgers. Belastingen zijn nodig om, naast inkomsten van andere overheden, voldoende middelen te verzamelen om alle opdrachten en diensten aan burgers op te nemen. Belastingen moeten daarom rechtvaardig, billijk, democratisch, en efficiënt zijn. Vandaag zijn de voornaamste bronnen van inkomsten de aanvullende personenbelasting (APB) (= 39 % van de inkomsten), de opcentiemen op de onroerende voorheffing (O.V.) (= 44 % van de inkomsten) en een aantal lokale belastingen en retributies (= 17% van de inkomsten).

Voor beweging.net is het cruciaal dat gemeenten streven naar een rechtvaardige verdeling van de fiscale druk. Forfaitaire belastingen voor alle burgers, zoals die in veel gemeenten bestaan, zijn per definitie een slecht idee want ze ondergraven het draagkrachtprincipe. Ze leveren veel problemen op aan de onderkant van de inkomensladder. Verder zijn er vandaag nieuwe fiscale modellen beschikbaar die de lokale druk tussen burgers en bedrijven eerlijker verdelen. In veel gemeenten dragen bedrijven in verhouding tot de gezinnen namelijk minder bij in de investeringen van het lokale bestuur, aangezien ze alleen via de opcentiemen van de onroerende voorheffing bijdragen. Voor gezinnen gebeurt dit ook nog eens via de personenbelasting.

Zoek alternatieven voor forfaitaire belastingen.

Belastingen die voor iedereen even hoog zijn ongeacht het inkomen (forfaitaire belastingen) zijn per definitie onrechtvaardig. Toch zijn er nog heel wat gemeenten die een algemene milieu- of gemeentebelasting heffen. Het kan niet de bedoeling zijn dat mensen die van een vervangingsinkomen leven, alleenstaanden en éénoudergezinnen met eerder lagere inkomens evenveel moeten betalen als de hogere inkomens. Gemeenten zouden in hun meerjarenplanning dan ook pistes moeten uitwerken om die forfaitaire belastingen af te bouwen door andere, meer rechtvaardige en progressieve financieringsbronnen aan te boren.
Voer een sociaal retributiebeleid

Vuilniszakken, containerparken, bibliotheekdiensten, vrijetijdsbeleving: voor heel wat van hun diensten rekenen gemeenten een bedrag aan. Het is belangrijk dat lokale besturen voor de basisdiensten ook mogelijkheden tot sociale correcties voorzien, door kortingen te koppelen aan de verhoogde tegemoetkoming bijvoorbeeld. Een sociaal retributiebeleid is het sluitstuk van een rechtvaardig sociaal beleid. Gemeenten zouden daarom in samenspraak met maatschappelijke werkers en verenigingen op zoek moeten gaan naar de meest democratische retributiemodellen.
Maak de lokale bedrijfsbelasting duurzamer en rechtvaardiger.

Vervang de belasting op drijfkracht en andere verouderde bedrijfsbelastingen door een model waarbij ruimtebeslag en energieverbruik,- met een differentiatie al naargelang de herkomst van de energiebron - deel uitmaken van de inspanningen die steden en gemeenten doen voor het bereiken van hun klimaatdoelen. Verfijnen kan met het onderscheid tussen agrarische en niet agrarische bedrijfsvestigingen, vrije (dienstverlenende)beroepen en middenstand en bedrijven, per categorie van hinderlijkheid. Start met een relatief hoog basisbedrag zodat vrije beroepen en managementvennootschappen bijdragen. Door de druk eerlijker te verdelen tussen bedrijven en burgers kunnen bepaalde forfaitaire belastingen afgevoerd worden.
Onderzoek een gedifferentieerde onroerende voorheffing tussen rechts- en natuurlijke personen.

Sinds 2019 geeft de Vlaamse decreetgever gemeenten de mogelijkheid om de opcentiemen op de onroerende voorheffing te differentiëren. In de praktijk blijkt die maatregel zijn oorspronkelijke bedoeling toch wat voorbij te schieten, namelijk het remediëren van de discrepanties tussen het kadastraal inkomen (KI) en de werkelijke huurwaarde. Goede initiatieven zoals in Geel en Londerzeel om te differentiëren tussen natuurlijke personen en rechtspersonen, met progressieve tarieven voor rechtspersonen, werden door hogere instanties vernietigd. Lokale besturen zouden in samenwerking met VVSG moeten onderzoeken in hoeverre het wenselijk is om die piste verder te bewandelen en welke andere juridische mogelijkheden er zijn. Een aantal gemeenten kiezen er nu voor om de verouderde belasting op drijfkracht te vervangen door een gedifferentieerde onroerende voorheffing op industriële KI’s. Volgens beweging.net is het wenselijker om via een echte bedrijfsbelasting te werken, eerder dan ze te integreren in de onroerende voorheffing. Dat staat toe om fijnmaziger, gerichter en breder te werken. Niet alle bedrijven worden namelijk gevat door een industrieel KI.
Onderzoek de mogelijkheden van een progressieve onroerende voorheffing.

Een aantal gemeenten experimenteren met systemen om de opcentiemen op de onroerende voorheffing progressiever te maken, zoals in Geel waar er verschillende schijven zijn naargelang het KI groter wordt. Aangezien het verband tussen het KI en de werkelijke huurwaarde in heel wat gemeenten erg gedateerd is, zal dit niet overal een goede optie zijn. Een andere piste is om te differentiëren naargelang de oppervlakte. Gemeenten zouden moeten onderzoeken welke criteria in hun gemeente het best zijn om progressiviteit te introduceren. Wat alle gemeenten wel kunnen doen, is hun bewoners sensibiliseren om verbouwingen en nieuwe comfortelementen aan te geven bij de Algemene Administratie van Patrimoniumdocumentatie. Zo kan de druk tussen de verschillende type eigenaars eerlijker verdeeld worden.
Voer draagkrachtbelastingen in.

Gemeenten genieten grote autonomie wat fiscaliteit betreft. Gemeenten zouden daarom verder moeten onderzoeken hoe ze de nood aan inkomsten kunnen spreiden naar draagkracht. Goede fiscale modellen daarvoor zijn de belastingen op tweede verblijven, de belastingen op zwembaden en zwemvijvers, leegstandsheffingen maar ook andere vermogenscriteria zijn denkbaar, zoals golfbanen.