Maak werk van een sterk lokaal armoedebeleid

Lokale besturen staan het dichtst bij de burgers en zijn daarom vaak het best geplaatst om een antwoord te formuleren op hun noden. In armoedebestrijding hebben lokale besturen een belangrijke regierol. Ze hebben een uniek mandaat om partners samen te brengen en lokale samenwerking tot stand te brengen. De laatste jaren blijkt dat er heel wat lokale besturen de hand aan de ploeg slaan om een doortastend armoedebeleid te voeren. Hun initiatieven kunnen inspirerend werken. Participatie, opsporing en objectivering zijn daarbij de sleutelwoorden voor beweging.net.

Betrek armoedeverenigingen bij het beleid.

Echte participatie van armoedeverenigingen kunnen lokale besturen bereiken door structureel overleg te organiseren, ze actief te bevragen over beleidsvoorstellen, en door ze vormingen te laten organiseren voor medewerkers. Armoedeverenigingen hebben heel wat expertise en ervaring in huis. Onderzoek toont aan dat gemeenten die inzetten op participatie een sterker armoedebeleid ontwikkelen. Betrek armoedeverenigingen bijvoorbeeld ook bij het opstellen van een lokaal armoedebestrijdingsplan dat onderdeel is van de meerjarenplanning. Gemeenten kunnen armoedeverenigingen ook op andere manieren ondersteunen, bijvoorbeeld door infrastructuur of andere diensten ter beschikking te stellen.
Zet in op armoedeopsporing.

Er is op lokaal niveau nog veel ruimte om actiever aan opsporing en toeleiding te doen. Lokale besturen kunnen armoede sneller opsporen door laagdrempelige ontmoetingsplaatsen (zoals sociale kruideniers, ruilwinkels of uitleendiensten) te ondersteunen, samen te werken met brugfiguren en wijkwerkers om minder goed bereikbare groepen te bereiken, en armoedeverenigingen en andere middenveldorganisaties in die opdracht een rol te geven. Ook de toetsing van de leesbaarheid en begrijpbaarheid van de eigen communicatie kan helpen om laaggeletterde groepen beter te bereiken.
Maak de OCMW-hulp objectiever.

Zorg ervoor dat OCMW’s een aantal instrumenten gebruiken die hun hulpverlening objectiever maken. Gebruik bij een intake bijvoorbeeld een rechtenverkenner om na te gaan waarop iemand recht heeft. Al te vaak worden cruciale rechten, zoals energiepremies, sociale tarieven voor appartementsbewoners, de verhoogde kinderbijslag, verhoogde tegemoetkoming en in regel zijn met de ziekteverzekering, niet nagekeken en dus ook niet uitgeput. Om de aanvullende hulp te objectiveren, kan de REMI-tool gebruikt wordt, die op basis van wetenschappelijk onderzoek referentiebudgetten berekent voor verschillende type profielen. Ten slotte kunnen OCMW’s erover waken dat ze de documentenlast bij de toekenning van het leefloon niet nodeloos verzwaren, door documenten niet dubbel op te vragen en zoveel mogelijk op te vragen via de Kruispuntbank Sociale Zekerheid.
Laat het BCSD wegen op het armoedebeleid.

Er wordt weinig gebruik gemaakt van de decretale mogelijkheid om onafhankelijke experts op te nemen in het bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD). Toch zou dat een goede piste zijn om bijstand te objectiveren. In heel wat gemeenten heeft het BCSD bovendien een uitgesproken beleidsgerichte rol gekregen en kunnen zij patronen uit individuele dossiers op de beleidstafel brengen. Daarbij is het cruciaal dat de voorzitter van het BCSD tevens opgenomen is in het college, en dat de sociale dienst beleidssignalen kan geven of – initiatieven kan nemen. Een versterking van de rol van het BCSD kan gemeenten helpen om het sociaal beleid breder en kwaliteitsvoller te bespreken.
Zonder een kwaliteitsvol en betaalbaar dak boven je hoofd is het onmogelijk om uit de armoede te raken.

Gemeenten die het sociaal objectief sociale huisvesting nog niet hebben gehaald, moeten een plan maken om dat te halen. Gemeenten kunnen de inhuur van private woningen door de woonmaatschappij faciliteren door eigenaars in contact te brengen met de woonmaatschappij. Ook kunnen ze hun eerdere financiële steun aan deze inhuuractiviteit voortzetten. Heel wat lokale besturen komen tussen met premies om huur- en energiekosten te drukken voor de meest kwetsbare groepen. Ten slotte kunnen OCMW’s een preventieve rol spelen door uithuiszettingen door wanbetalingen zoveel mogelijk te vermijden. Informatie over oplopende energieschulden zijn een belangrijk knipperlicht.
Heb oog voor kinderen en jongeren.

Lokale besturen kunnen een groot verschil betekenen voor kinderen en jongeren door een toegankelijk aanbod aan buitenschoolse opvang te ontwikkelen, een sociaal kinderopvangbeleid te voeren, scholen te sensibiliseren rond armoede in de gemeente, en een lokaal beleid te ontwikkelen voor jongeren zonder diploma en werk.
Maak het vrijetijdsaanbod toegankelijker.

Lokale besturen kunnen financiële drempels wegnemen door het UITpas-systeem breder bekend te maken, maar ze kunnen ook op andere manieren drempels wegnemen, door bijvoorbeeld kortingen te koppelen aan de EDC-kaart. Denk aan het belang van begrijpelijke communicatie, een mobiel aanbod, brugfiguren en vrijetijdsbemiddelaars, en inspraak van armoedeverenigingen.