Voer een sociaal beleid dat toegankelijk en nabij is

In hun zoektocht naar hulp botsen veel gezinnen op heel wat drempels: ze weten niet waar te beginnen, ervaren praktische en administratieve bezwaren, of beginnen simpelweg te laat met zoeken. Van lokale besturen wordt de laatste jaren verwacht dat ze een doortastend sociaal beleid voeren, om onderbescherming tegen te gaan en de samenhang tussen het lokale hulpverleningsaanbod te versterken. Juist door hun nabijheid en terreinkennis kunnen lokale besturen een groot verschil maken voor gezinnen. Omdat armoedebestrijding een essentieel luik is van het sociaal beleid, wijden we daaraan een apart hoofdstuk. Hier gaan we in op de verschillende modellen en initiatieven waarmee lokale besturen toegankelijkheid en nabijheid van hulp en zorg kunnen garanderen.  

 

 

1. Zorg ervoor dat het Huis van het Kind ook écht een lokaal huis is.  
   
   Sinds een tiental jaren worden er in alle Vlaamse gemeenten Huizen van het Kind opgericht: laagdrempelige onthaalplekken waar verschillende vormen van gezinsondersteuning ‘samenhuizen’. Uit ervaring blijkt dat die Huizen van het Kind echt een verschil kunnen maken wanneer lokale besturen heel betrokken zijn bij het Huis, door bijvoorbeeld het Lokaal Loket Kinderopvang te integreren of een eigen gezinsaanbod onderbrengen in het Huis, met ruilwinkels bijvoorbeeld. Bovendien blijkt het een grote meerwaarde wanneer het Huis echt een huis is met een eigen voordeur. Dat wil zeggen dat er in verschillende gemeenten nood is aan een fysieke, voldoende grote en herkenbare locatie, zodat het Huis niet louter online bestaat is of een bijhuis is van een andere gemeentedienst. We roepen gemeenten daarom ook op om in hun eigen patrimonium op zoek te gaan naar mogelijkheden, daar waar het Huis nog geen eigen locatie zou hebben. 
    

2. Zet in op laagdrempelige en buurtgerichte zorg, zoals inloopteams en inloophuizen. 
   
   Veel (aanstaande) ouders vinden niet onmiddellijk aansluiting bij klassieke vormen van dienst- of hulpverlening. Om die moeilijk bereikbare groepen houvast te kunnen bieden, ontstonden nieuwe initiatieven zoals ‘inloopteams’. Door in te zetten op zulke laagdrempelige plekken waar ouders zonder afspraak binnen kunnen lopen met hun vragen, kunnen lokale besturen groepen ondersteunen die ze via andere kanalen moeilijker bereiken. Verschillende lokale besturen ondersteunen inmiddels zulke ‘inloopmodellen’ ook voor andere groepen, zoals inloophuizen en ontmoetingsplekken voor lotgenotencontact. 
    

3. Maak het de burger eenvoudiger in zijn zoektocht naar antwoorden. 
   
   Veel burgers zitten met vragen, maar vinden simpelweg de weg niet naar het aanbod. Ze botsen op digitale drempels, struikelen over doorverwijzingen of weten gewoon niet waar te beginnen. Met het Geïntegreerd Breed Onthaal kunnen lokale besturen als regisseur een samenwerkingscultuur tot stand brengen tussen de verschillende onthaaldiensten in hun gemeenten. Ook in de eigen administratie kunnen lokale besturen ‘breder onthalen’ door in te blijven zetten op fysieke loketten, wijkteams, een cultuur van warm onthaal bij hun eigen medewerkers te creëren, en verbinding te zoeken met ‘vindplaatsen’, zoals lokale dienstencentra, jeugdhuizen en scholen. Door digitale drempels weg te nemen, maar ook het binnenlopen zonder afspraak mogelijk te maken, kunnen mensen geholpen worden die niet onmiddellijk het juiste administratieve schuifje voor hun vraag vinden. Kortom, houd de eigen diensten toegankelijk, ook voor zij die niet goed te been zijn of digitaal moeilijker hun weg vinden.  
    

4. Versterk mantelzorgers.  
   
   Mantelzorgers nemen in onze samenleving heel veel zorg op, maar hebben zelf ook zorg nodig. Lokale besturen kunnen daarin een rol van betekenis spelen door in dialoog te gaan met lokale mantelzorgverenigingen en samen te werken aan een lokaal aanbod voor mantelzorgers, denk aan vorming, informatiebijeenkomsten, psychologische ondersteuning en lotgenotencontact. Verschillende gemeenten werken ook met een mantelzorgpremie als middel om mantelzorgers te steunen en erkennen. Naast een kleine financiële ondersteuning is die premie ook een vorm van waardering voor hun dagelijkse inzet en een manier voor lokale besturen om contact te maken met de mantelzorgers in hun gemeente, die anders wat onder de radar blijven. 
    

5. Creëer zorgzame buurten met het middenveld. 
   
   Toegankelijke en buurtgerichte zorg kan alleen floreren als nieuwe initiatieven ‘van onderuit’ voldoende ruimte krijgen en middenveldorganisaties ten volle hun rol mogen spelen. Door in dialoog te gaan met lokale welzijnspartners en verenigingen kunnen lokale besturen onderzoeken hoe ze ruimte kunnen creëren voor nieuwe initiatieven, in de letterlijke dan wel figuurlijke zin. Lokale besturen kunnen daarbij niet alleen financiële, maar ook praktische of morele ondersteuning bieden, zonder daarbij al te instrumentaliserend of sturend te werk te gaan.  
    

Aansluitende voorstellen binnen dit thema: